Ընթերցողի կարծիք․ Տուգանային հարվածների արքան

Եթե ​երկար ժամանակ է ֆուտբոլ եք դիտում, ապա գոնե մեկ անգամ լսած կլինեք հետևյալ արտահայտությունը. «Այլևս թույլ թիմեր չկան»:

99,99% հավանականությամբ կարելի է պնդել, որ նման խոսքեր եք լսել մեկնաբաններից, մարզիչներից կամ ֆուտբոլիստներից: Դա ընդունված է  ասել այն դեպքում, երբ թիմը, որը խաղից առաջ համարվում է աուտսայդեր, հանկարծ միավորներ է վաստակում բացահայտ ֆավորիտի դեմ, կամ նույնիսկ հասցնում է նոկաուտի ենթարկել տվյալ գրանդին եվրոպական որևէ մրցաշարում:

Այս պայմանական իմաստությունը տարածված է ամենուր, բայց վերջերս այն ավելի ու ավելի է կորցնում իր իմաստը: Պարզապես նայեք Մադրիդի «Ռեալի» և «Բարսելոնայի» «իշխանությանը» Լա Լիգայում, «Բավարիայինը» ՝ Բունդեսլիգայում, «Յուվենտուսինը» ՝ Ա Սերիայում և «Պարի Սեն Ժերմենինը» ՝ Լիգա 1-ում:

Այնուամենայնիվ, 10-15 տարի առաջ, և նույնիսկ հավանաբար մի փոքր ավելի վաղ, ամեն ինչ լրիվ այլ էր: Հետո իսկապես աշխատեց այն թեզը, որ թույլ թիմեր չկան, կամ նրանք քչանում են: Հետագայում հսկայական փողերը եկան ֆուտբոլ, որը փոխեցին բոլոր այն սկզբունքները, որոնցով զարգանում էր խաղը ավելի վաղ: Իհարկե, «Ռեալն» ու «Բարսելոնան» միշտ կմնան, բայց երկու տասնամյակներ առաջ չկային այնպիսի երեւույթներ, ինչպիսիք են ներկայիս «Պարի Սեն-Ժերմենն» ու «Մանչեսթեր Սիթին» և «Չելսին»։ «Չելսին» դեռևս 15-20 տարի առաջ անգլիական մակարդակով միջին ակումբ էր, որը պայքարում էր եվրագավաթային ուղեգրերի համար, ինչպես ներկայումս «Լեսթերը» կամ «Վուլվերհեմպտոնը»։

Հենց այդ օրերին Ֆրանսիայում շատերի համար հաճելի մի թիմ կար ՝ «Լիոնը»: Հավաքել էին ֆուտբոլիստների գերազանց խումբ, որոնցից յուրաքանչյուրը ցանկանում էր հաջողության և գավաթների հասնել: Այս ամենը «Լիոնին» հասցրեց յոթ անընդմեջ չեմպիոնության Լիգա 1-ում:

Այդ թիմի ամենավառ աստղերից մեկը բրազիլացի Ժունինիո Պերնամբուկանոն էր ՝ տուգանային հարվածների իսկական արքան: Անգամ մեր ժամանակների մեծագույն ֆուտբոլիստներ Կրիշտիանու Ռոնալդուն և Լիոնել Մեսսին դեռ չեն կարողանում տիրապետել բրազիլացու հարվածի տեխնիկային: Ավելի քան վեց տարի առաջ Ժունինյոն հրաժեշտ տվեց ֆուտբոլին, բայց աշխարհում երևի ոչ ոք չի կատարում այդպիսի տուգանայիններ: Բրազիլացին կատարյալ ներդաշնակություն ուներ տեխնիկայի, ուժի և ճշգրտության միջև:

Ժունինիո Պերնամբուկանոն Եվրոպայում հայտնվեց 2000 թվականին, երբ «Լիոնին» հաջողվեց կիսապաշտպանին ձեռք բերել ազատ գործակալի կարգավիճակով: Դրանից առաջ շատ քչերն էին լսել այս բրազիլացու մասին Հին մայրցամաքում:

Ժունինոն ամեն ինչ սկսել է ոչ աստղային կազմ ունեցող «Սպորտ Ռեսիֆեում», իսկ այնուհետև շարունակել է «Վասկո դա Գամայում», որի հետ 1997/98 մրցաշրջանում նվաճել է Լիբերտադորեսի գավաթը, իսկ 1997-ին և 2000-ին դարձել է Բրազիլիայի չեմպիոն, ինչից հետո համալրել է «Լիոնի» կազմը։

Երբ Ժունինիոն տեղափոխվեց «Լիոն», նա արդեն 25 տարեկան էր: Նա այդքան էլ երիտասարդ չէր, բայց սա, թերեւս, օգնեց բրազիլացուն հնարավորինս շուտ ընտելանալ նոր միջավայրին: Ժամանակի ընթացքում «Լիոնի» ճամբարում հայտնվեցին կիսապաշտպանության այնպիսի խորհրդանշական դեմքեր, ինչպիսիք են Մայքլ Էսիենը, Մամադու Դիարան և Ֆլորենտ Մալուդան, ուստի «Լիոնի»  ներկայիս երկրպագուները կարող են միայն կարոտով խոսել ՝ հիշելով իրենց սիրելի թիմի պատմությունը կերտած աստղերի մասին:

Բայց «Լիոնում», բացի Ժունինիոյից, ոչ ոք այդքան վտանգավոր չէր տուգանայինների իրացման հարցում: Փաստացի, բրազիլացին ցանկացած դիրքից հարվածում էր այնպես, ասես 11 մետրանոց լիներ, այլ ոչ թե տուգանային հարված 35-40 մետրից: Հենց Պերնամբուկանոն մի քանի անգամ «կրակեց» տուգանայինից, «Լիոնի»  երկրպագուները սկսեցին ավելի ու ավելի շատ սպասել հաջորդ հրաշքին:

Ֆրանսիայում և ընդհանրապես Եվրոպայում շատ դարպասապահներ «Լիոնի» դեմ խաղերից և Ժունինիոյից դիպուկ հարվածներից հետո մի քանի ժամ շարունակ պտտվում էին կողքից-կողք՝ չկարողանալով հանգիստ քնել: Հմտությունը և նույնիսկ որոշակի առեղծվածը, որով Պերնամբուկանոն գործնականում ցանկացած, նույնիսկ ամենաանհարմար դիրքից գնդակներ էր ուղարկում մրցակիցների դարպասը, ապշեցնում էր և առ այսօր հայրերից որդիներին վերապատմելու թեմա է թողնում:

Այո, Ժունինիոյից հետո նման բան կրկնում էին Կրիշտիանու Ռոնալդուն և Հալան Չալհանօղլուն, բայց Պերնամբուկանոյի տեխնիկան եզակի էր: Ճիշտ այնպես, ինչպես ժամանակին անում էին Ռոբերտո Կառլոսը և Դևիդ Բեքհեմը, ովքեր ունեին ազատ հարվածների իրենց յուրահատուկ ոճը։

Ժունինիո Պերնամբուկանոյի կարիերայում ամենազարմանալին այն է, որ նա մնաց շատ երկրպագուների հիշողության մեջ, բայց միևնույն ժամանակ խաղաց «Լիոնի» նման թիմում: Երբեք չգիտեին, թե ինչպես պահել իրենց աստղերին, չնայած նրանք ունեին Չեմպիոնների լիգայում հաղթելու ներուժ, բայց Ժունինիոն մինչև վերջ հավատարիմ մնաց «Լիոնին»: Նա լքեց ակումբը, երբ նրան տվեց այն ամենը, ինչ կարող էր Ֆրանսիա ժամանելուց 9 տարի անց: Թերևս այս փաստը նույնպես նպաստում է բրազիլացու առասպելական կերպարի ամրապնդմանը:

Ժունինիոն իր խաղային կարիերան ավարտեց 2014-ի հունվարին: Այժմ Պերնամբուկանոն արդեն 45 տարեկան է, իսկ 2019-ի ամռանը նա վերադառձավ Ֆրանսիա ՝ դառնալով «Լիոնի» մարզական տնօրեն։ Ֆրանսիական ակումբը միանշանակ արդեն դարձել է նրա տունը։

Տուգանայինների արքայի տիտղոսը կշարունակվի մնալ Ժունինիոյի հետ շատ երկար, և բրազիլացու ֆենոմենալ գոլերով տեսահոլովակները կցուցադրվեն տարբեր հարթակներում անթիվ և անհամար: Եվ ամեն անգամ մարդիկ նրանք հիացմունքով կզգան այն հրաշքը, որը ցույց էր տալիս բրազիլացին:

Վերջում միայն հավելենք, որ Ժունինիոն մինչ օրս համարվում է ֆուտբոլի պատմության շրջանակում տուգանայինից կատարած ուղիղ հարվածով ամենաշատ գոլի հեղինակ դարձած ֆուտբոլիստը։ Նա այդպիսի խփած 77 գոլ ունի։

Գևորգ Մալաքյան